زندگینامه حضرت خضر

0.0

00

زندگینامه حضرت خضر

خضر یکی از اولیاء و پیامبران الهی است که معاصر حضرت موسی بود و شخصیتی مجهول‌الحقیقه در فرهنگ اسلامی و دارای مقامی خاص در عرفان اسلامی که به ادبیات فارسی و فرهنگ عامه نیز راه یافته است. نام او به دو صورت خِضْر و خَضِر بیان شده است.

نسب و کیستی خضر، برپایهٔ روایات

گفته‌اند خضر از اولاد سام بن نوح و پسرخالهٔ ذوالقرنین بود. در وجه تسمیه خضر نوشته‌اند که هر کجا می‌نشست سبز می‌شد. با این حال بنا به برداشتی نیز، دو نفر با نام خضر وجود داشته‌اند، خضر اکبر که از اولاد سام بن نوح بوده و خضر ثانی که از انبیای بنی‌اسرائیل بود و مصاحب موسی بوده‌است. او یکی از چهار مادر هستی در اشعار فردوسی است که با لقب مشک خوانده شده است:

یک بررسی دقیق تر متون مختلف نشان می‌دهد که نسخ بعدی داستان‌های ذالقرنین به قرآن وابسته‌اند به‌طوری‌که از طریق مفسران اولیهٔ مسلمان فهمیده می‌شود.

در قرآن

نام وی صریحآ در قرآن نیامده، اما در آیات ۶۰ تا ۸۲ سوره کهف ماجرایی اسرارآمیز درباره دیدار موسی علیه‌السلام با بنده‌ای صالح حکایت شده که از او با تعبیر «عَبْداً مِنْ عِبادِنا آتـَیناهُ رَحْمَهً مِنْ عِنْدِنا و عَلَّمْناهُ مِنْ لَدُنَّا عِلْماً»

یاد شده است.
قریب به اتفاق عالمان اسلامی این بنده صالح را خضر خوانده‌اند.

ویژگی‌های خضر (ع)

نوشیدن آب حیات

وی از جمله کسانـی است که به چشمه آب حیات دست پیدا کرده و مقداری از آن را نوشیده است.

عمر جاویدان

خضر (ع) هـم اکنون زنده است و تا نفخ صور زنده خـواهد بـود.
امام رضا (ع) فرمـود: خضر از آب حیات نـوشید پـس او زنده است تا نفخ صور دمیده شود. حلبی نیز در همیـن راستـا آورده است که: «اجمع العلماء بـالنقل علـی کـون الخضـر حیـا بـاقیـا الـی الان».

 قدرت و نیرومندی

خداوند به خضر (ع) تـوان و قدرت نیرومندی عطا کرده، چنانکه طریحـی مـی نـو یسد: خداوند به خضر تـوان و قدرت بسیار بالایی عطا کـرد. و مسـوول مقـدمه الجیـش ذی القـرنیـن بوده است.

هر کجا نامـش برده شـود فـورا حاضر می گردد

امام رضا (ع) در باره ایـن ویژگی می فرماید: «و انه لیحضر حیث ما ذکر فمـن ذکره منکـم فلیسلم علیه».
هر کجا از او یاد شود همانجا حاضر می شود، پـس هـر یک از شمـا به یـاد او افتـاد بـر او سلام کنـد.

حضور همه ساله در مراسم حج

امام رضا (ع) مـی فرماید: «و انه لیحضر المـوسـم کل سنه فیقضی جمیع المناسک و یقف بعرفه فیومـن علی دعاء المـومنیـن».
همه سـاله در مـراسـم حج حضـور مـی یاب و تمـام مناسک حج را نیز انجام می دهد، و در عرفات در کنار سایر حجاج خانه خدا مـی‌ایستـد و بر دعای مومنین آمین می گوید.

همراهی با امام زمان

از روایات استفاده مى‌شود علاوه بر آن‌که آن بندۀ شایستۀ خداوند، در دوران غیبت حضرت مهدى علیه السّلام مونس تنهایى‌هاى آن امام پنهان خواهد بود،در دوران حکومت آن حضرت نیز داراى نقش مهمى خواهد بود.
امام رضا علیه السّلام:فرمودند: «إنّ الخضر شرب من ماء الحیاه فهو حىّ لا یموت. . . و سیؤنس اللّه به وحشه قائمنا فى غیبته»

انـدرزگـویـی و نصیحت پذیری

از دیگر ویژگی‌های حضرت خضـر (ع) ایـن است که هم به دیگران توصیه و اندرز می داده و هـم دنبال آن بـوده که از نصایح و گفته هـای بزرگـان و صـالحـان کمـال بهره و استفاده را ببرد. مثلا گاه می بینیـم که معصومین (علیهم السلام) امثال امام صادق و امام باقر و امام زین العابدین وصایای او را به مـوسـی و اندرزهای خضر را به دیگران برای ما نقل کرده‌اند. و گاهـی هـم روایت کرده‌اند که خضر به محضر شان مـی رفته و در خـواست نصیحت و تـوصیه مـی نموده مثلا به امیر المومنین پیشنهاد کرد که مرا به کاری راهنمایـی کـن که اگر آن را انجام دهـم خداوند مرا از آتش جهنم نجات دهد.

ملاقات با حضرت موسی(ع)

آنچه قرآن درباره ملاقات موسی و خضر و وقایع پس از آن بیان فرموده است: موسی به همراه جوانی که در منابع اسلامی یوشع بن نون، خواهرزاده و جانشین موسی، دانسته شده است

ــ به سوی مجمع‌البحرین می‌رود.
در آن‌جا وقتی موسی از همراهش می‌خواهد که ماهی‌ای را که با خود برداشته بودند برای خوردن بیاورد وی خبر می‌دهد که ماهی زنده شده و به دریا رفته و او فراموش کرده است بگوید.
سپس از همان راهی که آمده بودند بازمی‌گردند و در راه بنده‌ای را می‌یابند که خدا از جانب خود « رحمت » و «علم » به او عطا کرده است.
موسی از او (خضر) اجازه همراهی می‌خواهد و پاسخ می‌شنود که تو نمی‌توانی همپای من صبر کنی.
با اصرار موسی و به شرط این‌که او از کارهایی که می‌کند سؤال نکند همراه هم به راه می‌افتند.
در راه سوار کشتی می‌شوند و خضر شروع به سوراخ کردن آن می‌کند.
موسی به این کار اعتراض می‌کند و با توبیخ خضر، یعنی یادآوری همان نکته که به وی هشدار داده بود، مواجه می‌شود.
در ادامه مسیر نوجوانی را می‌بینند و خضر بی‌مقدمه او را می‌کشد.
مجددآ موسی از خضر انتقاد می‌کند و با توبیخ دوم خضر روبه‌رو می‌شود.
در ادامه راه وارد قریه‌ای می‌شوند که اهالی‌اش از غذا دادن به آن‌ها ابا می‌کنند و خضر در آن‌جا دیواری در حال ریزش را بازسازی می‌کند.
بار دیگر موسی بر خضر خرده می‌گیرد و این‌بار خضر به موسی می‌گوید که دیگر باید از هم جدا شویم.
اما برای آگاه ساختن موسی، علت کارهای سه‌گآن‌هاش را توضیح می‌دهد: سبب سوراخ کردن کشتی این بود که آن کشتی به چند بینوا تعلق داشت و معیوب کردن آن موجب می‌شد که پادشاه از غصب آن صرف‌نظر کند؛ کشتن نوجوان برای آن بود که مبادا پدر و مادر مؤمنش را به کفر وادارد؛ در زیر آن دیوار نیز گنجی متعلق به دو نوجوان یتیم از پدری نیکوکار قرار داشت که بازسازی آن موجب می‌شد آن دو پس از سن بلوغ به حقشان برسند. براساس آنچه در جوامع معتبر حدیثی اهل‌سنّت آمده است، این داستان قرآن از همان سال‌های نخستین توجه مسلمانان را جلب کرده و سؤالات و اختلافاتی میان صحابه و تابعین برانگیخته بود.

راهنمای حضرت موسی

بنابر حدیثی در صحیحین، ابن عباس سؤال و اختلاف خود را با فردی دیگر، درباره هویت مرشد موسی، نزد اُبیّ بن کعب می‌بَرد و او گفتار پیامبر را برایش نقل می‌کند: موسی در میان گروهی از بنی‌اسرائیل بود که ناگهان مردی نزد او آمد و به او گفت از خود داناتر کسی را می‌شناسی؟ پاسخ داد: نه.
وحی آمد که آری بنده ما خضر.
موسی از خداوند راه دیدار او را پرسید.
خداوند آن ماهی را نشانه او قرار داد و به او گفته شد همین که آن ماهی را گم کردی، از همان راه که رفته بودی برگرد که به زودی به او برخواهی خورد.